Kampuchea Today : ក្រុមប្រាសាទសម្បូណ៍ព្រៃគុក នៅខេត្តកំពង់ធំ (ត)

២. ក្រុមប្រាសាទកណ្ដាលឬហៅថាប្រាសាទតោ
កាលបរិច្ឆេទនៃប្រាសាទតោ គឺនៅចុងសតវត្សទី៧ ហើយឧទ្ទិសព្រះឥសូរ ។ ក្នុងការសាងសង់គេប្រើឥដ្ឋបូក បាយអ ថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀម ដូចក្រុមប្រាសាទដទៃៗឯទៀតដែរ ។ បែបផែនសាងសង់គឺសាងសង់លើផ្ទៃដីរាងបួនជ្រុងទ្រវែង មានកំពែងពីរជាន់បែរមុខទៅទិសខាងកើត ហើយស្ថិតនៅលើខឿនដ៏ខ្ពស់មួយដែលជាដីលើក ។

ប្លង់ប្រាសាទតោ (១៩៩៦) និង ផ្លូវចូលទៅកាន់ប្រាសាទតោ (១៩៩៥)

ក្នុងបរិវេណប្រាសាទនេះមានប្រាសាទតូចៗទាំងអស់ចំនួន១៦ តែនៅល្អតែមួយ ក្រៅពីនេះរលុះបាក់កប់ក្នុងដី តួប៉មប្រាង្គប្រាសាទកណ្ដាលបែរមុខទៅទិសខាងកើត មានតោថ្មឈរនៅគ្រប់ក្បាលជណ្ដើរ នៅទិសទាំង៤មានផ្ដែរ ក្បាច់ផ្កាភ្ញី ។

ប្រាសាទតោមុនការជួសជុល (១៩៩៥)

អនុស្សារីយ៍អស្ចារ្យ ឡុង សៀម និង ភត្ត្រា ចរិយា, អតីតប្រធាន យូណេស្គូ, ភ្នំពេញ (២០០៧)

នៅជ្រុងឥសាននៃប្រាសាទតោ មានស្រះមួយយ៉ាងធំស្ថិតក្នុងកំពែងខាងក្រៅ ដែលមានជណ្ដើរចុះពីខាងត្បូងសម្រាប់ ដងទឹកប្រើប្រាស់ ឬសម្រាប់ប្រើក្នុងពិធីកម្មសាសនា ។
នៅឆ្នាំ១៩៩៦ ក្រោមការឧបត្ថម្ភនៃក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ដោយមានលោក អួង វន ដែលជាប្រធាននៃអភិរក្សដ្ឋានអង្គរ យើងខ្ញុំបានជួសជុលប្រាសាទតោនោះឡើងវិញ ។ ការជួលជុលប្រាសាទនេះឡើងវិញ ត្រូវបានធ្វើឡើងជាច្រើនដំណាក់កាល ។ ក្នុងដំណាក់កាលទី១ យើងខ្ញុំបានត្រួសត្រាយផ្លូវចូល ព្រមទាំងឆ្ការព្រៃឈើដែលដុះហ៊ុំព័ទ្ធជំវិញប្រាសាទ ។ ក្នុងដំណាក់កាលទី២ យើងខ្ញុំបានប្រមូលចម្លាក់តោបាក់បែកចំនួនពីរ ដែលអមមុខក្លោងទ្វារចូល មកតម្រៀបបញ្ឈរឡើងដូចដើមវិញ ។ រីឯចម្លាក់តោមួយចំនួនទៀត ដែលអមក្លោងទ្វារចូលទៅទិសខាងជើង, ត្បូង និងលិច យើងបានដឹកទៅរក្សាឯទីរួមខេត្ត នៅក្នុងនាយកដ្ឋានវិចិត្រសិល្បៈ ។ ក្រៅពីនេះយើងខ្ញុំបានធ្វើសរសរពីរដុំជាស៊ីម៉ងត៍ ដើម្បីទ្រក្បាច់ផ្តែរកុំឲ្យធ្លាក់មកដី ព្រមទាំងលុបបំបាត់នូវភាពគ្រហិកគ្រហុក នៅផ្នែកខាងក្នុងប្រាសាទ ដែលបណ្តាលមកពីការជីកកាយដោយជនទុច្ចរិត ។

ក្លោងទ្វារ និងក្រោយពីជួសជុលរួច (១៩៩៦)

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថា នៅមានស្រះទឹកមួយដ៏ធំជាងគេបំផុត ដែលប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរពុំធ្លាប់មាន ។ស្រះទឹកនេះស្ថិតនៅខាងជើងឆៀងខាងកើតនៃប្រាសាទ។

៣. ក្រុមប្រាសាទខាងត្បូង ហៅថាប្រាសាទយាយព័ន្ធ ឬនាគព័ន្ធ
ក្រុមប្រាសាទខាងត្បូងមានកាលបរិច្ឆេទខុសប្លែកពីគ្នា គឺក្រុមប្រាសាទទី១ ស្ថិតក្នុងរជ្ជកាលនៃព្រះបាទភវវរ្ម័នទី១ និងព្រះមណន្ទ្រវរ្ម័ន ពោលគឺពីចុងស.វ. ទី៦ ដល់ដើមស.វ. ទី៧ និងពីឆ្នាំ៦១៥ ដល់ ៦៣៥ ដែលជារជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទ ឥសានវរ្ម័នទី១ ស្ថាបនិកនៃឥសានបុរៈសម្បូរព្រៃគុក ។

ការរកឃើញក្បាច់ផ្តែរថ្មី

ប្រាសាទទាំងនោះ គឺធ្វើឡើងសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រះឥសាន ឬឥសូរ ដែលមានសម្ភារៈសំណង់ដូចជា ឥដ្ឋបូក, កំបោរបាយអ, ថ្មបាយក្រៀមនិងថ្មភក់សម្រាប់ក្បាច់ផ្ដែរ, ប្រអប់ទ្វារ, កាំជណ្ដើរ, សសរពេជ្រ និងចម្លាក់តំណាងទេវរូប តូចធំទាំងឡាយ ។ បែបផែនសំណង់ គឺសាងសង់លើដីទួលក្រាលថ្ម មានរាងបួនជ្រុងទ្រវែង មានកំពែងពីរជាន់ហ៊ុមព័ទ្ធ ។
កំពែងខាងក្នុងទី១ មានគោបុរៈឬទ្វារទោល ៤ ទិស តភ្ជាប់ដោយកំពែងអំពីថ្មបាយក្រៀម ចំកណ្ដាលមានតួប៉ម ប្រាង្គប្រាសាទកណ្ដាលធំ ចំពីខាងមុខមានប្រាសាទលេងអុក រាងចតុកោណកែង និងតួប្រាសាទ ៥ ទៀតជាប្រាសាទ ៨ ជ្រុងតែម្ដង ។

ក្បាច់រចនានៃក្រុមប្រាសាទខាងត្បូង (S)

កំពែងខាងក្រៅមានទ្វារចូលពីខាងកើត និងខាងលិចព័ទ្ធជុំវិញដោយកំពែងអំពីថ្មបាយក្រៀម និងមានប្រាសាទព័ទ្ធជុំវិញ ចំនួន១០ តែត្រូវរលុះខូចខាតអស់ នៅសល់តែស្លាកស្នាមនៅលើទួលប៉ុណ្ណោះ៕ នៅមានត (ម.ត្រាណេ)