ប្រវត្តិសាស្រ្តទៅកាន់ក្រុងអង្គរ ដោយផ្តោតលើការកសាងប្រព័ន្ធផ្លូវគមនាគមន៍របស់ខ្មែរ ពីសតវត្សទី៩ ដល់ទី១៣

សូមចែករំលែកលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវមួយ ស្តីពីវិថីប្រវត្តិសាស្រ្តទៅកាន់ក្រុងអង្គរ ដោយផ្តោតលើការកសាងប្រព័ន្ធផ្លូវគមនាគមន៍របស់ខ្មែរ ពីសតវត្សទី៩ ដល់ទី១៣។ ការស្វែងយល់ និងការយល់ដឹងកាន់តែច្រើនពីពង្សាវតាររបស់ជាតិយើង ធ្វើអោយយើងកាន់តែ មានមោទនភាពចំពោះជាតិ និងខំកសាងមោទនភាពបន្ថែមសម្រាប់ជាតិ។
រូបភាពទីមួយ គឺជាផែនទីនៃបណ្តាញផ្លូវគមនាគមន៍សំខាន់ៗ ដែលតភ្ជាប់តំបន់ចំនួន៥ មកកាន់រាជធានីអង្គរ រួមមាន១.ភីម៉ាយ ២.ស្តុកកក់ធំ ៣.សំបូរព្រៃគុក ៤.ព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ និង ៥.វត្តភូ។ មានសាលាសំណាក់ មន្ទីរពេទ្យ ស្ពាន និងប្រាសាទជាច្រើនត្រូវបានកសាង នៅលើ បណ្តាញផ្លូវទាំង៥នេះ។
រូបភាពទី២ គឺជាវិសាលភាពនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ទំនាក់ទំនង និងការបញ្ជូនពត៌មាន ដែលមាន ការពង្រីកជាជំហានៗ ពីរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ នាសតវត្សទី៩ រហូតដល់រជ្ជកាលព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅសតវត្សទី១៣។ ចំណុចដ៏គួរឲ្យកត់សម្គាល់មួយ គឺសម្មតិកម្មនៃការតភ្ជាប់តំបន់ វិសាលភាពមកកាន់បណ្តាតំបន់នៅភាគខាងត្បូងរាជធានីអង្គរ រួមមានអង្គរបូរី កំពង់ចាម បាត់ដំបង ជាដើម នៅរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវជំនាន់ក្រោយអាចបន្ត ស្វែងរកស្លាកស្នាមនៃមរតកនេះ។
រូបភាពទី៣ គឺជារូបថតមួយចំនួន នៃបណ្តាហេដ្ឋារចនាសម័្ពន្ធគមនាគមន៍ ដែលបន្សល់ទុកដល់ បច្ចុប្បន្ន ទោះបីជាស្នាដៃមួយចំនួន មិនបានស្ថិតនៅលើដែនសីមាកម្ពុជារដ្ឋទៀតក៏ដោយ។
រូបភាពទី៤ គឺជាទិនានុប្បវត្តន៍នៃការស្ថាបនាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ នៅលើដងវិថីទាំង៥ រួមមាន ១.វិថីបស្ចឹម ២.ពាយ័ព្យ ៣.ឦសាន ៤.បូព៌ា និង ៥.អគ្នេយ៍ប៉ែកខាងលើនិងខាងក្រោម។ មេរៀនសំខាន់បំផុតមួយដែលយើងទាំងអស់គ្នាគួរដកស្រង់ គឺពុំមានការកសាងសំណង់សំខាន់ៗ នៅក្រោយឆ្នាំ១៣០០ទៀតទេ ដែលនេះគឺជាលទ្ធផលនៃទំនាស់ ការបែកបាក់ និងភាពប្រេះឆានៃប្រជាជាតិខ្មែរ។
ការស្រាវជ្រាវនេះ ត្រូវបានរៀបចំដោយលោក Mitch Hendrickson នៅឆ្នាំ២០១០ ទស្សនាវដ្តី Antiquity 84 (2010): 480-496 ហើយអត្ថបទដើមនៃការស្រាវជ្រាវនេះ គឺមាននៅក្នុងតំណភ្ជាប់ដូចខាងក្រោម ៖
http://faculty.washington.edu/…/Hendrickson--angkor%20roads…